હનુમાન ચાલીસા ભગવાન હનુમાનની વિશેષ સ્તુતિ છે, જે રામ પ્રત્યે વફાદાર છે. કવિ તુલસીદાસ દ્વારા લખેલી અવધી ભાષામાં તે લખ્યું હતું, અને ઘણા વર્ષોથી લોકો તેને વાંચી રહ્યા છે. દરેક વ્યક્તિ હનુમાનની શક્તિ, શાણપણ અને વફાદારી વિશે વાત કરે છે. ઘણા માને છે કે દરરોજ એમ કરવાથી તેઓને રક્ષણ, હિંમત અને શાંતિ મળે છે.
Table of Contents
Hanuman Chalisa Gujarati | હનુમાન ચાલીસા ગુજરાતી
દોહા
શ્રી ગુરુ ચરણ સરોજ રજ નિજમન મુકુર સુધારિ ।
વરણૌ રઘુવર વિમલયશ જો દાયક ફલચારિ ॥
બુદ્ધિહીન તનુજાનિકૈ સુમિરૌ પવન કુમાર ।
બલ બુદ્ધિ વિદ્યા દેહુ મોહિ હરહુ કલેશ વિકાર ॥
ધ્યાનમ્
અતુલિત બલધામં સ્વર્ણ શૈલાભ દેહમ્ ।
દનુજ વન કૃશાનું જ્ઞાનિના મગ્રગણ્યમ્ ॥
સકલ ગુણ નિધાનં વાનરાણા મધીશમ્ ।
રઘુપતિ પ્રિય ભક્તં વાતજાતં નમામિ ॥
ગોષ્પદીકૃત વારાશિં મશકીકૃત રાક્ષસમ્ ।
રામાયણ મહામાલા રત્નં વંદે-(અ)નિલાત્મજમ્ ॥
યત્ર યત્ર રઘુનાથ કીર્તનં તત્ર તત્ર કૃતમસ્તકાંજલિમ્ ।
ભાષ્પવારિ પરિપૂર્ણ લોચનં મારુતિં નમત રાક્ષસાંતકમ્ ॥
મનોજવં મારુત તુલ્યવેગમ્ ।
જિતેંદ્રિયં બુદ્ધિ મતાં વરિષ્ટમ્ ॥
વાતાત્મજં વાનરયૂથ મુખ્યમ્ ।
શ્રી રામ દૂતં શિરસા નમામિ ॥
ચૌપાઈ
જય હનુમાન જ્ઞાન ગુણ સાગર ।
જય કપીશ તિહુ લોક ઉજાગર ॥ 1 ॥
રામદૂત અતુલિત બલધામા ।
અંજનિ પુત્ર પવનસુત નામા ॥ 2 ॥
મહાવીર વિક્રમ બજરંગી ।
કુમતિ નિવાર સુમતિ કે સંગી ॥3 ॥
કંચન વરણ વિરાજ સુવેશા ।
કાનન કુંડલ કુંચિત કેશા ॥ 4 ॥
હાથવજ્ર ઔ ધ્વજા વિરાજૈ । [ઔરુ]
કાંથે મૂંજ જનેવૂ સાજૈ ॥ 5॥
શંકર સુવન કેસરી નંદન । [શંકર સ્વયં]
તેજ પ્રતાપ મહાજગ વંદન ॥ 6 ॥
વિદ્યાવાન ગુણી અતિ ચાતુર ।
રામ કાજ કરિવે કો આતુર ॥ 7 ॥
પ્રભુ ચરિત્ર સુનિવે કો રસિયા ।
રામલખન સીતા મન બસિયા ॥ 8॥
સૂક્ષ્મ રૂપધરિ સિયહિ દિખાવા ।
વિકટ રૂપધરિ લંક જલાવા ॥ 9 ॥
ભીમ રૂપધરિ અસુર સંહારે ।
રામચંદ્ર કે કાજ સંવારે ॥ 10 ॥
લાય સંજીવન લખન જિયાયે ।
શ્રી રઘુવીર હરષિ ઉરલાયે ॥ 11 ॥
રઘુપતિ કીન્હી બહુત બડાયી (ઈ) ।
તુમ મમ પ્રિય ભરત સમ ભાયી ॥ 12 ॥
સહસ્ર વદન તુમ્હરો યશગાવૈ ।
અસ કહિ શ્રીપતિ કંઠ લગાવૈ ॥ 13 ॥
સનકાદિક બ્રહ્માદિ મુનીશા ।
નારદ શારદ સહિત અહીશા ॥ 14 ॥
યમ કુબેર દિગપાલ જહાં તે ।
કવિ કોવિદ કહિ સકે કહાં તે ॥ 15 ॥
તુમ ઉપકાર સુગ્રીવહિ કીન્હા ।
રામ મિલાય રાજપદ દીન્હા ॥ 16 ॥
તુમ્હરો મંત્ર વિભીષણ માના ।
લંકેશ્વર ભયે સબ જગ જાના ॥ 17 ॥
યુગ સહસ્ર યોજન પર ભાનૂ ।
લીલ્યો તાહિ મધુર ફલ જાનૂ ॥ 18 ॥
પ્રભુ મુદ્રિકા મેલિ મુખ માહી ।
જલધિ લાંઘિ ગયે અચરજ નાહી ॥ 19 ॥
દુર્ગમ કાજ જગત કે જેતે ।
સુગમ અનુગ્રહ તુમ્હરે તેતે ॥ 20 ॥
રામ દુઆરે તુમ રખવારે ।
હોત ન આજ્ઞા બિનુ પૈસારે ॥ 21 ॥
સબ સુખ લહૈ તુમ્હારી શરણા ।
તુમ રક્ષક કાહૂ કો ડર ના ॥ 22 ॥
આપન તેજ સમ્હારો આપૈ ।
તીનોં લોક હાંક તે કાંપૈ ॥ 23 ॥
ભૂત પિશાચ નિકટ નહિ આવૈ ।
મહવીર જબ નામ સુનાવૈ ॥ 24 ॥
નાસૈ રોગ હરૈ સબ પીરા ।
જપત નિરંતર હનુમત વીરા ॥ 25 ॥
સંકટ સે હનુમાન છુડાવૈ ।
મન ક્રમ વચન ધ્યાન જો લાવૈ ॥ 26 ॥
સબ પર રામ તપસ્વી રાજા ।
તિનકે કાજ સકલ તુમ સાજા ॥ 27 ॥
ઔર મનોરથ જો કોયિ લાવૈ ।
તાસુ અમિત જીવન ફલ પાવૈ ॥ 28 ॥
ચારો યુગ પ્રતાપ તુમ્હારા ।
હૈ પ્રસિદ્ધ જગત ઉજિયારા ॥ 29 ॥
સાધુ સંત કે તુમ રખવારે ।
અસુર નિકંદન રામ દુલારે ॥ 30 ॥
અષ્ઠસિદ્ધિ નવ નિધિ કે દાતા ।
અસ વર દીન્હ જાનકી માતા ॥ 31 ॥
રામ રસાયન તુમ્હારે પાસા ।
સદા રહો રઘુપતિ કે દાસા ॥ 32 ॥
તુમ્હરે ભજન રામકો પાવૈ ।
જન્મ જન્મ કે દુખ બિસરાવૈ ॥ 33 ॥
અંત કાલ રઘુપતિ પુરજાયી । [રઘુવર]
જહાં જન્મ હરિભક્ત કહાયી ॥ 34 ॥
ઔર દેવતા ચિત્ત ન ધરયી ।
હનુમત સેયિ સર્વ સુખ કરયી ॥ 35 ॥
સંકટ ક(હ)ટૈ મિટૈ સબ પીરા ।
જો સુમિરૈ હનુમત બલ વીરા ॥ 36 ॥
જૈ જૈ જૈ હનુમાન ગોસાયી ।
કૃપા કરહુ ગુરુદેવ કી નાયી ॥ 37 ॥
યહ શત વાર પાઠ કર કોયી । [જો]
છૂટહિ બંદિ મહા સુખ હોયી ॥ 38 ॥
જો યહ પડૈ હનુમાન ચાલીસા ।
હોય સિદ્ધિ સાખી ગૌરીશા ॥ 39 ॥
તુલસીદાસ સદા હરિ ચેરા ।
કીજૈ નાથ હૃદય મહ ડેરા ॥ 40 ॥
દોહા
પવન તનય સંકટ હરણ – મંગળ મૂરતિ રૂપ્ ।
રામ લખન સીતા સહિત – હૃદય બસહુ સુરભૂપ્ ॥
સિયાવર રામચંદ્રકી જય । પવનસુત હનુમાનકી જય । બોલો ભાયી સબ સંતનકી જય ।
હનુમાન ચાલીસા પાઠના ૭ સરળ અને મહત્વપૂર્ણ ફાયદા
૧. મન શાંત અને સ્થિર બને છે:
હનુમાન ચાલીસાનું નિયમિત પાઠ કરવાથી મનને શાંતિ મળે છે અને ચિંતા દૂર થાય છે. જીવનમાં ઘણી વાર તણાવ અને દબાણ આપણું મન અસ્થિર બનાવે છે, પણ આ પાઠથી મન સકારાત્મક વિચારોથી ભરાય છે અને સંતુલન મળે છે.
૨. નકારાત્મક શક્તિઓ દૂર થાય છે:
હનુમાન ચાલીસામાં એવી શક્તિ છે, જે નકારાત્મક ઉર્જાઓને દૂર કરે છે. માનવામાં આવે છે કે હનુમાનજીની કૃપાથી દુષ્ટ શક્તિઓ તમારા નજદીક પણ આવી શકતી નથી. આ પાઠ ઘરના વાતાવરણને શાંતિમય અને સુરક્ષિત બનાવે છે.
૩. ડર અને ચિંતા ઓછા થાય છે:
હનુમાન ચાલીસાના શબ્દો ભય અને ચિંતાને દૂર કરે છે. આ પાઠ દ્વારા તમારા મનમાં હિંમત અને ધૈર્ય આવે છે, જેથી તમે જીવનની કોઈ પણ મુશ્કેલીનો સમર્થ રીતે સામનો કરી શકો.
૪. શારીરિક અને માનસિક આરોગ્ય માટે ફાયદાકારક:
હનુમાન ચાલીસાના પાઠથી માત્ર માનસિક શાંતિ જ નહીં, પરંતુ શરીર પણ તંદુરસ્ત રહે છે. આ પાઠથી તણાવ ઓછો થાય છે અને શરીરમાં સકારાત્મક ઊર્જા પેદા થાય છે. તે તમારું આરોગ્ય મજબૂત રાખે છે.
૫. આધ્યાત્મિક પ્રગતિ થાય છે:
હનુમાન ચાલીસાનું પાઠ હનુમાનજી સાથે તમારા ધાર્મિક જોડાણને મજબૂત બનાવે છે. આ દ્વારા તમારું જીવન વધુ આધ્યાત્મિક બને છે અને ભક્તિભાવ વધે છે. તમારામાં સહનશીલતા અને ધૈર્ય આવે છે.
૬. અડચણો દૂર થાય છે:
આ પાઠ કરવાથી જીવનના અનેક અવરોધો હળવાં થઈ જાય છે. હનુમાનજીની કૃપાથી તમારા કામ સરળતાથી પૂરા થાય છે અને સફળતાની તરફ ધીરે-ધીરે આગળ વધો છો.
૭. નકારાત્મક વિચારો દૂર થાય છે:
હનુમાન ચાલીસાના સંભાવના ભર્યા શબ્દો તમારા મનમાંથી નકારાત્મક વિચારોને દૂર કરે છે. આ પાઠ તમને આનંદી રાખે છે અને નવા આશાવાદ અને જીવનમાં પ્રેરણા માટે નવી દિશાઓ ખોલે છે.
હનુમાન ચાલીસા ફક્ત ધાર્મિક પાઠ જ નહીં, પણ તે એક એવી શક્તિશાળી સાધન છે, જે જીવનમાં સકારાત્મક પરિવર્તન લાવે છે. દરરોજ આ પાઠ કરવાથી તમારું જીવન તણાવમુક્ત અને ખુશહાલ બની શકે છે.
Frequently Asked Questions (FAQs)
હનુમાન ચાલીસા પાઠના મુખ્ય લાભ શું છે?
હનુમાન ચાલીસા નો પાઠ કરવાથી તમે આધ્યાત્મિકતા ને મજબૂત બનાવી શકો છો, તણાવ અને ચિંતામાં વધારો કરી શકો છો, સ્વાસ્થ્ય માં સુધારો કરી શકો છો, પડકારો નો સામનો કરી શકો છો, સારા નસીબ લાવી શકો છો. તમારી આંતરિક શક્તિ સાથે જોડાવવાનો અને તમારા રોજિંદા જીવનમાં શાંતિ અનુભવવાનો આ વિશેષ માર્ગ છે.
ફાયદા માટે કેટલી વાર હનુમાન ચાલીસાના પાઠ કરવા જોઈએ?
આ પઠન કરવા માટે કોઈ નિર્ધારિત સંખ્યા નથી, પરંતુ ઘણા લોકો માનતા હોય છે કે તેને ૩, ૭, ૧૧, ૨૧, ૫૪, અથવા ૧૦૮ વાર કહેવાથી તેના લાભ વધે છે. ૧૦૦ વાર પાઠ કરવાથી ભગવાન હનુમાનના વિશેષ આશીર્વાદ મળવાનું માનવામાં આવે છે
હનુમાન ચાલીસા બોલી શકે છે મહિલાઓ?
હા, ચોક્કસ. મહિલાઓ હનુમાન ચાલી શકે છે. આ એક વિશેષ પ્રાર્થના છે જે કોઈ પણ કહી શકે છે, ભલે તે પુરુષ હોય કે સ્ત્રી હોય. ઘણી સ્ત્રીઓને શાંત અને મજબૂત લાગે છે જ્યારે તેઓ તેને બોલે છે, જેમ પુરુષો કરે છે.
હનુમાન ચાલીસા પાઠ કરતા પહેલા કોઈ ખાસ તૈયારી કરવાની જરૂર છે?
હા, સ્વચ્છ કપડાં પહેરીને એક શાંત અને પવિત્ર સ્થાને બેસવું જોઈએ. હનુમાનજીની તસવીર કે મૂર્તિ સામે દીવો અથવા ધૂપ પ્રગટાવી, થોડી ક્ષણો માટે આંખો બંધ કરીને હનુમાનજીને સ્મરણ કરવાથી પાઠનો પ્રભાવ વધુ ઊંડો અને શક્તિશાળી બને છે.
ભગવાન હનુમાનની પૂજા મંગળવાર અને શનિવારને કેમ કરવામાં આવે છે?
ભગવાન હનુમાન, જેમણે શક્તિ અને હિંમતનો પ્રતિક છે, મંગળવાર અને શનિવારે વિશેષ રીતે પૂજા કરવામાં આવે છે.
મંગળવાર મંગલ ગ્રહ સાથે જોડાયેલો છે અને હિંમતનો પ્રતિક માનવામાં આવે છે. આ દિવસે ભકતો હનુમાનના આશિર્વાદ માટે પ્રાર્થના કરે છે.
શનિવાર શનિદેવનો દિવસ છે. કહેવાય છે કે હનુમાને એકવાર શનિદેવને આપત્તિમાંથી બચાવ્યા હતા, અને શનિદેવે હનુમાનના ભકતોને સુરક્ષા આપવાનો વચન આપ્યો હતો. તેથી શનિવારે હનુમાનની પૂજા કરીને સુરક્ષા અને આશિર્વાદ માટે પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે.
હનુમાન ચાલીસા ને લખી હતી અને તે ક્યારે લખાઈ હતી?
હનુમાન ચાલીસા લખી હતી ભક્ત કવિ તુલસીદાસે, જેમણે શ્રીરામચંદ્રના એકનિષ્ઠ ભક્ત હતા. 16મી સદીમાં આ સ્તોત્ર લખાયું હતું, જેમાં ભગવાન હનુમાનની શક્તિ અને ગુણગાન કરવામાં આવ્યા છે.
હનુમાન ચાલીસામાં હનુમાનને ‘સંકટ મોચન’ કેમ કહેવામાં આવે છે?
હનુમાનને ‘સંકટ મોચન’ અથવા ‘વિપત્તિ દૂર્કારી’ કહેવામાં આવે છે કારણ કે તે તેમના ભક્તોને દરેક પ્રકારના સંકટ, દુખ અને સમસ્યાઓમાંથી મુક્તિ આપે છે. હનુમાનની વિશેષ શક્તિ, હિંમત અને સેવાભાવ તેને તેમના ભક્તો માટે એક અડિગ રક્ષક બનાવે છે. હનુમાન ચાલીસામાં એવી અનેક ઘટનાઓ વર્ણવાઈ છે જ્યાં હનુમાને પોતાની શક્તિ અને દયાળુતાથી મોટા સંકટ અને દુશ્મનિયાત શક્તિઓને દૂર કરી છે. તેથી, જે લોકો હનુમાનને દુખ, સંકટ અથવા સમસ્યાના સમયે યાદ કરે છે, તેઓના જીવનમાં શાંતિ અને સુરક્ષા આવે છે.
શું હનુમાનજીનો કોઈ પુત્ર હતો?
હા, હનુમાનજીના પુત્ર હતા, જેમનું નામ મકરધ્વજ હતું. મકરધ્વજનો જન્મ એક અનોખી ઘટનાથી થયો. લંકાને આગ લગાવ્યા પછી, હનુમાનજી જ્યારે પોતાનું જળતું પૂંછ સમુદ્રમાં બુઝાવી રહ્યા હતા, ત્યારે તેમના પસીનાની એક ટીપું સમુદ્રમાં પડી, જે માછલી (મકર)એ ગળી લીધી. આ માછલીના ગર્ભમાંથી મકરધ્વજનો જન્મ થયો.
મકરધ્વજનું ઉછેર અહિરાવણ, એક માયાવી રાક્ષસ અને લંકાના સાથીએ, પાતાળ લોકમાં કર્યું. અહિરાવણે તેને પાતાળ લોકનો દ્વારપાળ બનાવ્યો. જ્યારે હનુમાનજી શ્રીરામ અને લક્ષ્મણને અહિરાવણથી બચાવવા પાતાળ લોક ગયા, ત્યારે તેઓ મકરધ્વજ સાથે ટકરાયા.
મકરધ્વજએ પોતાના રાજાના આદેશનું પાલન કરતા હનુમાનજી સાથે યુદ્ધ કર્યું. યુદ્ધ પછી તેણે પોતાની ઓળખ આપી અને કહ્યું કે તે હનુમાનજીનો પુત્ર છે.
હનુમાનજી તેની શૌર્ય અને નૈતિકતાથી પ્રભાવિત થયા અને તેને પાતાળ લોકનો રાજા બનાવ્યો. મકરધ્વજની આ કથા રામાયણમાં નહીં મળે, પણ તે પૌરાણિક અને લોકગાથાઓમાં મહત્વપૂર્ણ છે.
શું હનુમાનજી બ્રહ્માસ્ત્રથી બાંધવામાં આવ્યા હતા?
હા, હનુમાનજીને બ્રહ્માસ્ત્રથી બાંધવાની એક અનોખી ઘટના છે. આ ઘટના ત્યારે બનેલી જ્યારે હનુમાનજી માતા સીતાને શોધવા માટે લંકામાં ગયા હતા. લંકામાં પ્રવેશ પછી હનુમાનજીએ અશોકવાટિકામાં ભારે તબાહી મચાવી અને રાવણના સૈનિકોને પરાજિત કર્યા.
જ્યારે આ સમાચાર રાવણ સુધી પહોંચ્યા, ત્યારે તેણે પોતાના પુત્ર મેઘનાદને હનુમાનજીને પકડી લાવવાનો આદેશ આપ્યો. મેઘનાદે હનુમાનજી પર અનેક શક્તિશાળી શસ્ત્રોનો ઉપયોગ કર્યો, પરંતુ તે બધા નિષ્ફળ ગયા. અંતમાં, મેઘનાદે બ્રહ્માસ્ત્રનો પ્રયોગ કર્યો.
હનુમાનજીએ બ્રહ્માસ્ત્રની શક્તિને સહન કરવાની ક્ષમતા ધરાવતા હોવા છતાં, તેમણે સ્વયંને બ્રહ્માસ્ત્રથી બાંધવા દીધા. તેઓ ભગવાન અને તેમના શસ્ત્રો પ્રત્યેના આદર માટે આ કરવું પસંદ કર્યું.
આ ઘટના એ દર્શાવે છે કે હનુમાનજી માત્ર શક્તિ અને શૌર્યના પ્રતિક નથી, પણ નમ્રતા અને ધર્મના પાલક પણ છે. જ્યારે તેમને રાવણના દરબારમાં લઈ જવામાં આવ્યા, ત્યારે હનુમાનજીએ તેમની બુદ્ધિ અને ચાતુર્યથી રાવણના અહંકારને પડકાર આપ્યો.
Conclusion
હનુમાન ચાલીસા માત્ર પ્રાર્થના નથી, તે હનુમાનજીની મહાન શક્તિ અને કૃપાની અનુભૂતિ કરાવે છે. તે કહે છે: ‘મને લાગે છે કે હું સુરક્ષિત છું. હિંમત, રક્ષણ, અને શાંતિ જોઈએ તો હનુમાન ચાલીસા મદદરૂપ થઇ શકે છે.’ વિશ્વાસ સાથે તેનું ભજન કરો, અને તમે તમારા જીવનમાં થતી સકારાત્મક બદલાવો જોઈ શકશો.